II
Моҳҳо, солҳо шуданд охир
Дар раҳи ҷустуҷӯи илму фан,
Вақт омад, ки мо камар бандем
Дар адои вазифаҳои Ватан.
Бо дили пур аз орзуву умед
Сӯи республика сафар кардем.
Ба ҳама рӯзҳои минбаъда
Хубтар, дуртар назар кардем.
Мегузаштем зуд бо поезд
Ҳам Самарқанду ҳам Бухороро,
Аз ақиби тиреза медидем
Қадди Ому — васеъ дарёро.
Регҳои равони бодпараст
Мепариданд дар сари Омӯ,
Дам ба дам кӯч-кӯч мекарданд
Бетафовут ба ҳарду соҳили ӯ.
Умри ин регҳои резанда,
Нағз бовар намо, ки кӯтоҳ аст,
Халқи мо, Давлати Советии мо
Аз зарарҳои рег огоҳ аст.
Балки ин регзор бехабар аст,
Ки дигар шуд ҳавои соҳили мо,
Рӯдҳо роҳи худ иваз карданд
Ба суроғи замину ҳосили мо.
Рафт аз ёди мо манораи марг,
Чоҳи зиндону кундаву занҷир,
Револютсия бо шамоли худ
Рӯфт монанди рег тахти амир.
Менамудам нигоҳ роҳравон
Бо муҳаббат ба кишвари ӯзбек,
Дӯстиро тарона мекардам
Аз забони қаламкаши тоҷик.
Тай намудем ӯзбекистонро, —
Хоки ҳамсояи киромиро,
Тай намудем гирди силсилаи
Кӯҳсори дарози номиро.
Боз дар рӯ ба рӯи мо Тирмиз,
Истгоҳи аробаҳо омад;
Боз ҳам ошнои дерина
Ҳасан аз нав ба ёди мо омад.
Лек дар шаҳри кӯҳнаи Тирмиз
На Ҳасан буду на таронаи ӯ,
На садои аробакашҳо буд,
На самандею на нишонаи ӯ.
Халқ бурдаст роҳи оҳанро
То ба шаҳри Душанбе — Навобод,
Кишварамро ҳамеша пайвастаст
Ба Россия — замини бахту наҷот.
Бо замине, ки дар дили гармаш
Халқҳо ҷо гирифта чун фарзанд,
Бо замине, ки аз навозиши худ
Сари тоҷикро намуд баланд.
Бо замине, ки то ҷаҳон боқист,
Ба ҳама шаъну эътибор диҳад,
Ба ҳама халқҳои гуногун
Фатҳу иқболи бешумор диҳад.
Ҷониби пойтахти тоҷикон
Бо ҳамин роҳ ман сафар кардам,
Дар вагон аз диёри нав-обод
Чун насими саҳар гузар кардам.
Шуд кушода ба пешвози мо
Бағали водии васеи Ҳисор,
Баҳри кас во шуд аз назорати он
Дида бигрифт лаззати бисёр.
Ҷои найзорҳои пешина
Киштҳои васеъ дар авҷанд,
Пахтаву ғаллаҳои навраста
Мисли дарё кабуду пурмавҷанд.
Реза-реза аз осмон борон
Ба сари сабзаҳои тар мерехт,
Менамудам гумон, ки фасли баҳор
Ба замин донаи гуҳар мерехт.
Гӯсфандони думбаовезон
Мечариданд дар чарогоҳон,
Аз қафои рама қадам мезад
Наи худро навохта чӯпон.
Бо трактор ҷавони гандумгун
Дар паси киштҳо замин меронд.
Сатрҳои кадом шоирро
Созу носоз аз дигар мехонд.
Болу пар боз карда буд уқоб
Ба сари ин замини хоксиёҳ
Менамуд он ба рангҳои замин
Вақти парвоз бо виқор нигоҳ.
Ҳафтрӯза раҳи аробакашӣ
Роҳи шашсоатии поезд шуд,
Дар хаёлам дигар намеомад
Ки дар ин раҳ ароба буд, набуд.
Мегузаштем мисли бод сабук
Дар вагон аз деҳот, аз боғот,
Гашт дар пешгоҳи водии сабз
Ҷилвагар шаҳри хурраму обод!...
* * *
Шаҳр, — шаҳри азиз, шаҳри нав аст,
“Чашм аз диданаш нагардад сер”:
Қалам онро накардааст ҳанӯз
Дар роман, дар сурудҳо тасвир.
Ҳамчу фарзанд баъди чандин сол
Ман ба ин шаҳри сабз омадаам,
Рӯзи якум аз остонаи он
Умр бахшидаву даромадаам...
Гирадам пойтахти кишвари ман
Ба канори пур аз ҳарорати худ,
Дур ҳаргиз маро наандозад
Аз нигоҳи худ, аз назорати худ.
Хизматеро ба ман супорад он,
Қаламу қоғазу китоб диҳад,
Истиқоматкунандаи худро
Хонаи пур аз офтоб диҳад.
Бо ҳамин орзу чу соҳиби шаҳр
Ба биноҳои нав назар кардам,
Аз ҳама гӯшаву канораи он
Сарбаландона ман гузар кардам.
Кӯчаҳо аз машина пур шудаанд,
Маркаҳои завод гуногун.
Вақти раҳ гаштанат ту бояд ки
Наниҳӣ по зи қоида берун.
Маркази илму фан шудаст ин шаҳр,
Маркази корхонаҳои зиёд,
Маркази корҳои ҷорию
Хонаи халқи соҳибистеъдод.
Нав ба нав серошёна бино
Сӯи майдон тиреза во кардаст,
Хурраму сабз боғи дамгирӣ
Мардум аз баҳри худ бино кардаст.
Мешунидам, ки аз театри нав
Ояд овози духтари тоҷик,
Бо гудоки баланди худ фабрик
Шарафи халқро кунад табрик.
Чашм ҳар ҷо, ки мухтасар, афтод,
Зиндагонии дигареро дид,
Дар қадамҳои мардуми ин шаҳр
Зиндагардида кишвареро дид.
Воқеан, он чанорҳо чӣ шуданд
Солхӯрда чанорҳои баланд?
Чӣ шуд он корвонсарои Ҳасан,
Аспҳову аробаҳо чӣ шуданд?
Шохҳои чанорҳои баланд
Бо дарахтони сабз ҳамранганд,
Аз ғубори хазон халос шуда,
Дур аз рӯзгори пурнанганд.
Метавонанд, ки фақат бошанд
Шоҳиди рӯзҳои тираву тор,
Метавонанд, ки ҳикоя кунанд
Саргузашти ману туро бисёр.
Монда як аспу як ароба ҳанӯз
Дар таги ин чанорҳо боқӣ,
Менамояд ба чашми мардуми шаҳр
Чун нишон аз ҳаёти қашшоқӣ.
Буд боизтироб аз кӯча
Дар гузар ин замон Иван Кузмич,
Мегузашт аз таги чанори пир
Доктори меҳрубон Иван Кузмич.
Ҳасан онро чу дид, шуд хурсанд,
Аз қафояш давиду кард садо,
Мезад он вақти тохтан бо кифт,
Эътиное накарда мардумро.
— Ман шуморо шинохтам, доктор,
Роҳи Тирмизро ба ёд оред.
Ман надорам дареғ хизмати худ
Аз шумо, дӯст, майл агар доред.
— Сарфарозам ба илтифотат, лек...
Бо ароба пас аз сафар кардан
Дар дилам борҳо қасам хӯрда
Гӯши худро кашида будам ман.
Додарам, давраи ароба гузашт,
Қадами сангпушт лозим нест.
Ҷуз машина, азизи ман, худ гӯй,
Кор-осонкунанда дигар чист?
Ба Ҳасан ин ҷавоб сангин буд,
Шуд ба болои сӯхта намакоб!
Ба қафо гашт сархаму музтар,
Ғами онро набуд ҳадду ҳисоб.
Рафт дар кунҷи чойхона нишаст,
Ба замин хат кашид бо чӯбе,
Ҳамдаме ку, ки дарди дил гӯяд,
Ку ягон маслиҳатгари хубе?
Ҳасан аз аспу аз ароба магар
Метавонад, ки дасту дил шӯяд,
Метавонад, ки аз аробакашӣ
Дил канад, касби дигаре ҷӯяд?
Балки ин фикрҳо ҳанӯз ба ӯ
Менамоянд аз ҳақиқат дур,
Балки дорад вай аз аробакашӣ
Дар сари худ ҳанӯз кибру ғурур.
Хешро борҳо тасаллӣ дод,
Ки: басе халқро ба кор оям,
Ба маҳалҳои дуртар рафта
Бор бардораму савор оям.
Ба ароба ҳанӯз мӯҳтоҷанд
Мардумони вилояти Кӯлоб,
Мисли ман, аспи ман, аробаи ман
Дар чунин ҷойҳо бувад камёб.
Монеи роҳи ман шудаст аммо
Духтари шӯхчашми беинсоф
Ваъдаи тӯй медиҳад ба забон,
Дар амал мекунад ба ваъда хилоф.
Кардаам гум сари калобаи худ...
Кошкӣ чанд сол пеш аз ин
Ман намекардам иштирок ба тӯй,
То намедидам он ситораҷабин.
Балки ӯ дӯстам намедорад,
Ба ман аммо намекунад маълум,
Балки ин сайру гаштҳои маро
Дар дили хеш мекунад маҳкум.
Аз Садаф шиква кард гарчи Ҳасан,
Бехабар буд аз гуноҳи худ.
Ба Садаф охир ӯ ягон боре
Мисли ошиқ забони хуш накушуд.
ӯ нагуфтаст то кунун ба Садаф
Ошкоро, ки “дӯстдори туам,
Гарчи дил кард саркашӣ, лекин
Сайди деринаи шикори туам”.
Ҳасан аз чойхона берун шуд,
Бо умеде ба сӯи ёр омад.
Баста зангӯлаҳо ба гардани асп
Ба суроғи Садаф савор омад.
Омаду истод дар паси дар,
Бо ду по рост шуд ба рӯи зин.
Чашм андохт аз сари девор
ӯ ба ҳавлии дилбари ширин.
Буд сархам Садаф ба рӯи китоб
Бехабар аз нигоҳҳои Ҳасан.
Дар таги ток дарси худ мехонд,
Ғофил аз ҳуштаку имои Ҳасан.
Дасти ларзони ошиқи шайдо
Ҳалқа бе интизом бар дар зад,
Дили маҳбубаи паридахаёл
Ба тапиш чун дили кабӯтар зад.
Дари пӯшида зуд во гардид,
Ошиқон рӯ ба рӯ ба ҳам буданд,
Чашми бар чашми ҳамдигар нигарон
Толиби шафқату карам буданд.
— Марҳамат! Аз кадом сӯ пурсем?
Ту ба монанди боди саҳроӣ,
На макон дорию на ҷои қарор
Дер боз аст, ки намеоӣ?
Сангдил будаӣ ту, донистам
На худат мекунӣ суроғ аз ман,
Хабареро намефиристонӣ
Магар ин аст лофи ишқ задан?
Садаф аз шодияш намедонист
Ки чӣ гӯяд дигар, чӣ кор кунад,
Боз пайдо кунад чӣ сон гапҳо
Ки ҳама арзро ба ёр кунад.
Медамиданд дар ду рӯи Садаф
Дам ба дам рангҳои гуногун,
Орзую умедҳои дилаш
Мешукуфтанду мешуданд афзун.
Садафи чашмдӯхта ба Ҳасан
Буд муҳтоҷи ҳарфи ширине,
Як нигоҳе, табассуми гарме,
Ба дили беқарор таскине.
Зада қамчин ба соқи мӯза Ҳасан
Гапи худро дағал-дағал сар кард,
Духтари чун баҳор хандонро
Дар хиҷолат гузошт, музтар кард.
— Ба сари ман худи ту — маймунбоз,
Бор карда азоби дунёро,
Ба дили ман худи ту ҷо кардӣ
Мисли “маҳбуба”, “ишқ” гапҳоро.
Ақлу ҳуши маро ту дуздидӣ,
Дар сари роҳи ман дучор шуда,
Бой додам ба роҳи ту ман ҳам
Ҳамаро марди бадқимор шуда.
Карда будӣ ту масхарабозӣ
Ин қадар вақт боз бо мани гӯл,
Дар дами гӯши ман нахон дигар
Достони фироқ чун булбул.
Гар дилат бо ман аст, бо ман бош,
Ваъдаи дур ё қариб мадеҳ.
Карда аз рӯи дил карашмаву ноз
Бо гапи хуш маро фиреб мадеҳ!
Рафтаниам ба ҷойҳои дур,
Ман дар ин ҷо дигар намемонам.
Ҳасанам ман, Ҳасанаробакашам,
Ҳеҷ аз ин касб рӯ нагардонам.
Омадам, ки ту ҳам равӣ бо ман
Хона бошад, ароба хонаи мост,
Ба куҷое, ки мисли мурғ парем,
Кӯҳ ё дашт ошёнаи мост.
Рехт аз тор-тори мӯи Садаф
Дона-дона арақ ба ду рухсор,
Гуфт: эй марди бехабар аз худ,
Ба гапам гӯш дор, шав ҳушёр!
— Чанд сол ин тараф ба ёди ту
Хонапо духтари калон будам.
Сӯзанидӯз, бахязан дар рӯз,
Шом дар гирди ошдон будам.
Тоқию рӯймоли шоҳии ту
Шоҳиди захмҳои дасти мананд,
Сӯзаниҳои тӯйҳои калон
Ҳосили дасти гулпарасти мананд.
Хонашинӣ дили маро хун кард,
Зард шуд ранги рӯи ман торафт,
Гашт кӯтаҳ, гиреҳ-гиреҳ печид
Нафасам дар гулӯи ман торафт.
Баъд аз он чун дугонаҳои худ
Дар дилам ҷой меҳри хондан шуд.
Фурсати илмёдгирию
Зеҳнро бар китоб мондан шуд.
Мактабам, хонданам тамом ки шуд,
Сониян ихтиёри шӯй кунам,
Ҳозир аммо саодати худро
Дар раҳи илм ҷустуҷӯй кунам.
Метавонӣ, ки дар ба дар гардӣ
Боз чун лӯлиёни ҳарҷоӣ,
Метавонӣ, ки боз, эй, дайду,
Сафаратро давом бинмоӣ!
Садқаи гап шавад каси якрав!
Ба ту ҳаргиз намекунам зорӣ!
Ба ман ин дард гарчи вазнин аст
Мекунам ноилоҷ худдорӣ.
Ба дили ошиқ охирин суханон
Захм чун тир монда бигзаштанд!
Ҳарду бар чашми ҳамдигар дере
Нигаристанду баъд пас гаштанд.
Аз қафои Ҳасан Садаф аммо
Чун шароре ҷаҳида берун шуд,
Хост, ки боз гӯядаш чизе,
Нафасаш лек дар гулӯ ғун шуд.
Боз гаштан ба асп мушкил буд,
Чунки бардошт бори вазнинро, —
Ҳасани мисли санг шахшудаю
Марди сар то ба пой ғамгинро.
Саҳари шаҳри нозанини мо,
Хеле хуб аст, хеле дилҷӯй аст
Худи онро, табиати онро,
Ба гумонат, ки муждаи тӯй аст.
Рӯйро шустаанд бо шабнам
Баргҳои чанор, акатсияҳо,
Дар фазои кабуди дарёӣ
Ҳама паррандаҳо кунанд шино.
Гирди фаввораҳо ба зебоӣ
Базмгоҳи тамоми гулҳоянд,
Рӯдҳои зулоли кӯҳистон
Камари шаҳри боғсимоянд.
Шаҳр хомӯш, кӯчаҳо хомӯш,
Фақат ояд гудок аз фабрик,
Аз завод, корхонаҳои қатор
Чун нидои саноати тоҷик.
Балки имшаб ба хоби ширин рафт
Олиме баъди кори пурсамара,
Балки шоир гузошт чанде пеш
Нуқта дар интиҳои шеъри сара.
Фақат аз кӯчаи васеъ Ҳасан
Дар ароба савор мегузарад,
Баста зангӯлаҳо ба гардани асп
Аз сари кӯи ёр мегузарад.
Сӯи Кӯлоб роҳ паймуда
Мебарад ёди ёри ҷононро,
Кай дигар мешавад, ки ӯ бинад
Чашми шӯху лабони хандонро.
Ҳасан аз шаҳр чандсола бирафт,
Ба қарибӣ дигар намеояд.
Раҳм агар дар дили Садаф афтад,
Шояд онро суроғ бинмояд.
1 2 3 4 5
|
