Мирзо Турсунзода

ҲАСАНИ АРОБАКАШ

Ин асари худро ба иди бошарафи 25-солагии Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон мебахшам. Муаллиф
I
Пӯшт, машкоб!
Бохабар, мардум!
Ба қафоят нигоҳ кун, нонвой!
Ҳой, ҳезумфурӯши варзобӣ,
Хари худро каш аз даруни лой!

Бо чудин дӯғу валвала омад
Ҳасани ошно аробасавор.
Одамонро ба ду тараф ронда
Мегузашт аз миёнаи бозор.

Мегузашт аз даруни обу гил,
Аз бари чойхонаю дӯкон,
Аз таги бомгӯшаҳои паст,
Аз раҳи танг — кӯчаи вайрон.

Мекашонид санги дарёро
Аз барои кадом деворе,
Хонае, кӯчае, сарои наве,
Ё барои дигар ягон коре.

Асп — зотӣ, ароба — қӯқандӣ
Баста зангӯлаҳо ба гардани асп...
Шӯру ҳангомаро Ҳасан доим
Дӯст медошт аз паси ин касб.

Дар ҳамон солҳо Душанбеи мо
Деҳи хурди камаҳолӣ буд.
Аз тамоми нишонаҳои ҳаёт
Солҳои зиёд холӣ буд.

Деҳаи ҷабру зулмдидаи халқ
Дашти беоб, чӯли бирён дошт.
Ба сараш фаслҳои тобистон
Шӯълаи офтоби сӯзон дошт.

Тоқа-тоқа чанорҳои сабз
Хизмати одилона мекарданд, —
Ҷониби мо насими форамро
Гоҳ-гоҳе равона мекарданд.

Кас дар он солҳои пурташвиш
Дами оромро намедонист,
Рафтани рӯзрову омадани
Пурхатар шомро намедонист.

Менамуданд душманони шадид
Давлати навасосро таҳдид,
Халқи моро фиреб медоданд
Шайхҳо дар мазор, дар масҷид.

Коммунистон яроқу хома ба даст
Мамлакатро идора мекарданд,
Ба ҳама корҳои камбағалон
Бо муҳаббат назора мекарданд.

Фикрашон буд, ки кунанд аз нав
Сарзамини харобро обод,
Аз асирии ҷаҳлу нодонӣ
Халқи тоҷикро кунанд озод.

Мо ҳам он вақтҳо дар интернат
Тарбиятгир баччагон будем,
Аввалин отряди пионерӣ
Аз ятимони тоҷикон будем.

Дафъаи аввалин дар интернат
Мо китоби саводро дидем.
Аввалин бор номи Ленинро
Аз алифбои хеш бишнидем.

Аввалин бор аз нақораи мо
Савти марши қадам ба гӯш омад.
Аввалин бор аз таронаи мо
Дили шогирдҳо ба ҷӯш омад.

Галстуки сурх аввалин дафъа
Зинату зеби гардани мо шуд.
Қасаму ваъдаи пионерӣ
Шарафи мо, бараҳнапоҳо шуд.

Маркази нав — Душанбеи худро
Дӯстдоранда наврасон будем.
Ба ҳама корҳои ин марказ
Ҳамаи мо мададрасон будем.

Аз гилу хок тоза мекардем
Кӯчаҳои баланду пасташро,
Мо ба тартиб медаровардем
Ҳар яке ҳавлии нишасташро.

Аз дилу ҷон ба ҳар иморати нав
Аввалин хиштро гузоштаем.
Бо нишондоди коммунист — падарон
Халқи худро азиз доштаем.

Деҳаи аз қадим бе унвон
Қомат аз рӯи хок мебардошт.
Аввалин донаҳои матлабро
Ба замини хароби худ мекошт.

* * *
Омад аз тангкӯчаи қишлоқ
Тақ-тақи пову шеҳаи аспон,
Дар дами шом рӯи саҳни сарой
Пур шуд аз асп, аз аробакашон.

Охирин рӯзҳои сармо буд,
Рехт сел аз ҳаво ба сар имрӯз.
Дару деворҳои лоинро
Шуст борону барфи тар имрӯз.

То миён, то ба гӯш дар кӯча
Хару аспон ба лой ғӯтиданд,
Одамони пиёда пушт ба пушт
Дар сари роҳу ҷӯй ғелиданд.

Чархҳои аробаҳои калон
Мепаронданд лойро ба ҳаво,
Лойҳои парида мехӯрданд
Ба сару рӯю кифти одамҳо.

Ҳасан омад аробаро ронда
Ба сарои аробаҳо пурхашм,
— Зуд во кун, саройбон, дарро,
Ком шуд асп, ҷав биёр! — Ба чашм.

— Чӣ бало рӯзи наҳс шуд имрӯз,
Ки ягон кори кас барор накард,
Аз саҳаргоҳ то намози шом
Барфу борон дигар қарор накард.

Сӯҳбату чақ-чақи аробакашон
Гарм дар гирди тоза гулхан буд,
Гирду атрофи хонаву айвон
Аз шуоъ, аз шарора равшан буд.

Ҳасан ин дам ба пеши гулхан рафт,
То кунад гарм дасту пояшро,
То ки нӯшида чои талхи кабуд,
Хушк созад либосҳояшро.

Чойҷӯши сияҳ ба назди алав
Буд акнун балақ-балақ дар ҷӯш,
Сӯҳбати гармро аробакашон
Менамуданд бо муҳаббат гӯш.

Пеши чашмони аҳли сӯҳбатро
Хира мекард дуди ғафси чилим,
Чойкаш менамуд бо навбат
Ба каси нав пиёларо тақдим.

Чойро дода чойкаш ба Ҳасан
Гуфт, ки: — Нӯш кун ба ҷони ғариб,
Дур гаштӣ аз одаму олам
Ту, ҷавонмарди яккагард, қариб.

Душману дӯстро шинос, писар!
Дур парто ҳавобаландиро,
Каси одамгурез одам нест,
Кун фаромӯш худписандиро.

Мо ҳам одам, аробакаш ҳастем,
Дӯстӣ дар миёни худ дорем.
Гар ягон рӯзи бад ба сар ояд,
Ҳамдигарро ҳамеша даркорем.

Ба ҳама кор ёфт мешаваду
Дӯстро ёфтан бувад мушкил.
То тавонӣ, диле ба дастат ор,
Машав аз дӯстони худ баддил.

Наякӣ карда як аробакаше
Нашъаро, менишаст чашмхумор,
Гуфт: — Беҳуда хун макун дилро,
Гапи бисёр ҳаст як хара бор.

Як мақолест, ки чу ин гӯянд:
“Дави гӯсола аст то каҳдон”
Худписандӣ натиҷаи хомист,
Адаби хешро нахӯрдаст он.

ӯ гумон мекунад, ки якка худаш
Борбардори мамлакат бошад.
Пеши чашми ҳама калону хурд
Гули сурхи сари сабад бошад.

Хом тушбераро, писар, машумор,
Гир ин пилтаро зи гӯши худ,
Чун пушаймон шавӣ, пушаймонӣ
Додари ман, дигар надорад суд!

— Нестам аз ту ман забонкӯтоҳ,
Пӯш барвақттар даҳонатро!
Ҳасан оё саги туро “тур” гуфт,
Ё кӣ кардаст нима нонатро?

Ман ба роҳи худам, ту ба роҳи худ,
Машав аз ман йигит, домангир.
Аспи олампаноҳро кардаст
Ба мани камбағал худо тақдир.

Девкор аст аспи зотии ман.
Заррае ҳам ба нӯги нохуни он
Аспҳои дигар намеарзанд.
Рашкат ояд агар, қаламфур мон.

Чакманашро Ҳасан гирифта ба кифт
Гуфт, ки: — Вақт рафт, субҳ дамид,
Сӯҳбати мо кашол ёбад агар
Бештар мешавем сурху сафед.
>>>